علت و درمان چاقی مفرط
طبق هشدار محققان، اگر با چاقی (پدیده‌ای که خطر آن با خطر گرمایش زمین مقایسه می‌شود) مبارزه نشود، این عارضه که بر اساس اطلاعات سازمان بهداشت جهانی، علت اصلی بیش از 40 درصد موارد مرگ و میر در سال است، به معضل شماره یک جهان تبدیل می‌شود.
در ایران نیز چالش‌های ناشی از تغذیه، طی 20 سال گذشته تغییر کرده است. کارشناسان می‌گویند، 20 سال پیش، “سوء تغذیه شدید” چالش اصلی سلامت مردم ایران بود. اما این مشکل اکنون به شدت کاهش یافته و به‌زودی مشکل اصلی تغذیه‌ای ایران نیز بحث “چاقی” خواهد بود.
دکتر فریدون عزیزی، متخصص داخلی و فوق تخصص غدد درون‌ریز و متابولیسم، استاد دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی و رئیس انجمن پیشگیری و درمان چاقی ایران درباره باورهای غلط مردم در مورد این بیماری و روش‌های صحیح پیشگیری و درمان چاقی توضیح می‌دهد. او معتقد است:
چاقی تقریبا مثل اعتیاد است، به این معنی که اعتیاد را شاید بتوان متوقف کرد، ولی بعد از مدتی این بیماری دوباره برمی‌گردد. چاقی هم همین‌طور است.
آقای دکتر، هنوز خیلی از ما درست نمی‌دانیم که اصلا تعریف چاقی چیست؟ شما به چه کسی چاق می‌گویید؟
ببینید ما چاقی را یک اختلال متابولیسم چربی در بدن می‌دانیم، یعنی تجمع چربی در بدن بیش از مقداری که لازم است.
علاوه بر این طبق استانداردهای بین‌المللی برای هر کسی، بر اساس قد و سنش، یک وزن متعادل در نظر گرفته شده که وقتی وزن از این حد افزایش یابد، در اکثر موارد علتش افزایش چربی های بدن است، به‌جز موارد خیلی محدودی که ممکن است اضافه وزن به این علت باشد که فرد ورزشکار بوده و توده عضلانی‌اش افزایش پیدا کرده باشد.
متاسفانه در کنار افرادی که بیش از حد، از اضافه وزنی(که شاید اصلا نداشته باشند) نگران هستند و دچار بی‌اشتهایی عصبی هم می‌شوند، بعضی از مردم فکر می‌کنند که چاقی قدرت بیشتری برای فرد ایجاد کرده و او را در برابر بیماری‌ها مقاوم میکند.
البته عده‌ای هم علت چاقی را فقط مربوط به ژنتیک می‌دانند، در حالی‌که یک زمینه ژنتیک برای این بیماری قطعا وجود دارد، ولی ژنتیک فقط 35 درصد ماجرا را شاید تشکیل دهد.
خب، 65 درصد باقیمانده شامل چه عواملی هستند؟
عوامل محیطی. تقریبا واضح است که با در دسترس قرار گرفتن مواد غذایی و تنوع آنها و همچنین بالا رفتن مصرف غذاهای آماده و… در کنار کمی فعالیت بدنی، نباید انتظاری غیر از شیوع چاقی داشته باشیم.
در واقع افزایش انرژی دریافتی و عادات غلط غذایی در اکثر خانواده‌ها، به همراه عدم تحرک از عواملی هستند که حتی بر عوامل ژنتیک غالب شده‌اند.
آیا شاخصBMI هنوز بهترین شاخص برای سنجش همه افراد چاق است؟
شاخص‌های زیادی برای چاقی در نظر گرفته شده است. امروزه کمتر روی وزن به تنهایی صحبت می‌کنیم، چون وزن در افراد مختلف بر اساس قدشان متفاوت است. بنابراین در سطح بین‌المللی شاخصی را تعریف کردیم به‌عنوان BMI که عبارت است از وزن به کیلوگرم تقسیم بر مجذور قد به متر.
البته برای افرادی که از نژاد سفید قفقازی هستند، مثل اروپایی‌ها آمریکایی‌ها و ایرانی ها، این شاخص بیشتر پذیرفته شده است، ولی برای نژاد زرد باید تغییراتی در نحوه محاسبه اعمال کرد.منظورتان از این تغییرات چیست؟
ببینید برای نژاد‌های نام‌برده شده که نمایه توده بدنی بیشتر برای آنها پذیرفته شده، BMI بین 5/18 تا 25 نمایه توده بدنی سالم است، نمایه پایین‌تر از 5/18 فردی است که دچار کم وزنی است و نمایه بیشتر از 25 فرد دچار اضافه وزن را نشان می‌دهد. اما این عدد برای نژاد زرد باید از عدد 23 به بالا شروع شود.
